Bildiğiniz gibi hemen her gün dünya üzerinde çeşitli bilimsel gelişmeler meydana gelmekte. Bu gelişmelerin arkasında ise çok değerli bilim insanları ve çok fazla süreler alan çalışmalar yatmakta. Ayrıca bu gelişmelere de dünya üzerinde çok fazla para ve kaynak harcanmakta. Bu durumda insanlık olarak sahip olduğumuz bilgilere her gün bir yenisini eklemekte.
Bizde sizler için bu yazımızda 2022 yılı içerisinde bilim dünyasında yaşanan gelişmeleri derledik. Ayrıca bunu yaparken de yazımız içerisinde bilimsel gelişmeler nedir gibi soruları da cevapladık. Sizlerde geride bıraktığımız yıl içerisinde bilim dünyasında neler olduğunu merak ediyorsanız bu yazı tam size göre. Hazırsanız gelin birlikte geçen yıl insanlık olarak nelere imza atmışız bir bakalım.
Tıpta Yer Alan En Önemli Bilimsel Gelişmeler; İnsanlarda Domuz Kalbi Kullanmak
Baltimore Maryland Üniversitesi’nde bir kalp cerrahı dünyada ilk kez bir cerrahi operasyon gerçekleştir. Cerrah Griffith, bu gerçekleştirdiği operasyonda bir domuz kalbini insanın nakletti. Bu durum tıp dünyasında yaşanan bilimsel gelişmeler açısından çok önemli bir örnekti. Çünkü hasta ölümcül kalp yetmezliği nedeniyle hastaneye yatırılmıştı. Ayrıca 57 yaşındaydı.
David Bennett, hayat kurtarıcı bir ameliyat bekleyen binlerce insandan biriydi. Nakil için insan kalbi bulmak büyük bir sıkıntıydı. Bennet’in hayatını kurtarmak için son bir girişim de bulunan cerrahımız, bir hayvan kalbini insana nakletmek yöntemiyle bir ameliyat gerçekleştirdi. Bennet için yapılan ameliyatta genetiği değiştirilmiş bir domuzun kalbini kullandı. Bu işlem dünyada bir ilk olan bilimsel gelişmeler arasındaydı.
Bu işlemin en büyük dezavantajı ise nakledilen organların alıcının bağışıklık sistemi tarafından reddedilmesi. Ancak Revivicor firması bu reddedilme sorunun üstesinden gelmek için çeşitli bilimsel gelişmeler gösteriyor .Bunun içinde genetik olarak organ nakli riskini azaltabilecek dokulara sahip domuzlar tasarlıyor. Ayrıca bu şirket reddedilmeyi önlemek için deneysel bir ilaç da kullanıyor.
Ameliyat başlangıçta başarılı oldu ve kalp, alıcının bağışıklık sistemi tarafından hemen reddedilmedi. Ne yazık ki Bennet 60 gün domuz kalbiyle yaşadıktan sonra vefat etti. Ancak bu durum bile bilimsel gelişmeler arasında çok önemliydi. Çünkü ameliyat, hastayı kurtaramamış olsa da kalp başlangıçta reddedilmediği için nakiller için önemli bir gelişme olarak kabul ediliyordu. Bu ameliyat üzerine daha fazla araştırma yapılması organ nakli için insan organlarını kullanılmasına bir alternatif sunabilir.
İlaç Tedavilerinde Yaşanan Bilimsel Gelişmeler
Geçtiğimiz yıl ilaç tedavileri arasında da bilimsel gelişmelere katkı sağlayan bilim insanları yer aldı. Ancak burada yaşanan gelişmelerin önemi o insanlardan ziyade nelere katkı sağladıklarıydı. Öncelikle Alzheimer hastalığı olan kişilerin beyinlerinde biriken ve amiloid adı verilen bir plak tespit edildi. Daha sonrasında ise bu plağı hedef alan Lekanemab isimli ilacın hastalığı yavaşlattığı bilim insanları tarafından gözlemlendi.
İlaç tedavileri arasında yaşanan bilimsel gelişmeler arasında ikinci sırada ise yapay zekâ ve Sepsis geliyor. Araştırmacılar, Dünya çapında yaşanan hastaneye yatış ve ölümlerin önce gelen sebebi olarak sepsis hastalığını belirlediler. Bu duruma neden olan çeşitli risk faktörlerini tespit etmek için de bir yapay zekâ kullandılar. Kullanılan bu yapay zekâ da ise bir algoritma oluşturuldu. Oluşturulan bu yapay zekâ sepsis hastalığını geleneksel yöntemlere göre yaklaşık olarak 6 saat önce tespit edebiliyor.
İlaç sektöründe 2022 yılında sıtma ile savaşta yeni bir yöntem bulundu. Özellikle 2019 yılında Dünya’da yaşanan Covid 19 hastalığı bu araştırmaya girdi sağladı. Çünkü bilim insanları yaptıkları araştırmalar neticesinde bilimsel gelişmeler bize her zaman fayda sağlar mı sözüne bir yanıt da buldular. Kullanılan mRNA aşılarının özellikle sıtma enfeksiyonlarını ve bulaşıcılığını azaltabileceği bilim insanları tarafından tespit edildi.
İlaç tedavisinde yaşanan bilimsel gelişmeler giderek hızlanıyor. Özellikle son yıllarda sosyal medyada da kendisine yer bulan ASL hastalığı için yeni bir tedavi bulunmuş olabilir. ABD Gıda ve İlaç Dairesi, Relyvrio isimli yeni bir ilacı bu hastalığın tedavisinde kullanılmak üzere onayladı. Çünkü bilim insanları yaptıkları testlerde ilacın, hastalığın ilerleme hızını yavaşlattığını gördüler.
Son olarak kanserler savaşta kullanılan bir başka yöntem geçtiğimiz yıl tıp dünyasını salladı. Lösemi hastalığı nükseden 13 yaşındaki bir kız çocuğuna genetik olarak tasarlanmış bağışıklık hücreleri tedavisi yapıldı. Yapılan bu tedavi yönteminden sonra yaşanan bilimsel gelişmeler şaşırtıcıydı. Çünkü küçük dostumuzun vücudunda hastalığın gerilediğine dair bulgular ortaya çıktı.
Evrene Yönelik Olarak Son Bilimsel Gelişmeler
Bildiğiniz gibi James Webb Uzay Teleskobu 1989 yılında tasarlanmaya başlandı. Ardından 32 yıl sonra 2021’de uzaya fırlatıldı. Ancak teleskobun evrenin dört bir yanından şimdiye kadar görülen en ayrıntılı görüntüleri yayınlaması 2022’yi buldu. Bu durumda hemen ardından şaşırtıcı bilimsel gelişmeler yaşanmaya başladı. James Webb Uzay Teleskobu, elektromanyetik tayfın farklı dalga boylarını kaydetmesini olanak tanıyan yeni cihazlar içeriyor.
Teleskobun içerdiği bu cihazlarda galaksileri, bulutsuları, yıldızları ve öte gezegenleri benzeri görülmemiş ayrıntılarla ortaya çıkarıyor. Webb’in ilk derin uzay görüntüleri Temmuz 2022’de yayınlandı. Karina Bulutsusu’nda NGC 3324 olarak bilinen bir yıldız oluşum bölgesini gösterdi. James Webb Uzay Teleskobu o zamandan bu yana uzayın sırlarını ortaya çıkarmaya çalışıyor. Bu durum uzay bilimleri açısından önce gelen bilimsel gelişmeler arasında yer alıyor.
Evrenin dört bir yanından bir dizi görüntü çeken teleskobun en iddialı projelerinden biri büyük patlamanın ardından oluşan ilk galaksilere bakmak. Web şimdiye kadar evrenin yaratılışından sadece birkaç yıl sonra oluşan galaksileri gözlemledi. Derin uzayı keşfetmenin yanı sıra evimize çok daha yakın gök cisimlerine de daha yakından bakmamızı sağladı.
Neptün halkalarının en net görüntüsünü yakalamaktan Jüpiter’in Büyük Kırmızı Lekesi’ni net bir şekilde görmeye kadar yüzlerce fotoğraf gönderdi. Ayrıca teleskop yüzlerce ışık yılı uzaktaki öte gezegenlerin atmosferik bileşenlerini de tespit etti. Bu katkı da uzay bilimleri açısından çok önemli bilimsel gelişmeler içeriyordu. Böylelikle astronomlar, evrenin birçok farklı yönünü daha net olarak görebildiler.
2022 Bilimsel ve Teknolojik Gelişmeler Arasında Bir İlk: Pong Oynayan Hücreler
Araştırmacılar ilk kez laboratuvarda yetiştirilen beyin hücrelerinin bazı görevleri yerine getirebildiğini gösterdi. Dishbrain olarak adlandırdıkları beyin hücreleri fare embriyolarından alınan kök hücrelerden yetiştirildi. Bu durum bilim dünyasında bilimsel gelişmeler açısından bir ilkti. Çünkü bir petri kabında 800.000 hücre üreten araştırmacılar çok ilginç bulgular gözlediler.
Kap içerisinde oluşan mini beyin daha sonra elektrotlar aracılığıyla Pong benzeri bir bilgisayar oyununa bağlandı. Bu elektrotlar topun hangi tarafta olduğunu ve raketten uzaklığını belirlemek için kabın sağına ya da soluna elektrik veriyordu. Dishbrain sadece 5 dakika sonra oyunu oynamayı hızla öğrendi. Bu durumda araştırmacıların sentetik biyolojik zekâ olarak adlandırdıkları şeyin gerçek olduğunun kanıtıydı.
Monash Üniversitesi Hesaplamalı ve Sistem Sinir Bilim laboratuvarı direktörü Doktor Adil Razi çeşitli açıklamalarda bulundu. Razi’ye göre yaşanan bu bilimsel gelişmeler yeni keşif olanaklarının önüne açıyor. Çünkü laboratuvar ortamında yetiştirilen bu minik beyincikler teknoloji, toplum ve sağlık için geniş kapsamlı sonuçları ortaya koyuyor. Böylelikle de hücre düzeyinde sentetik biyolojik zekâ ilk defa geliştirilmiş oldu.